Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri (KS)

Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri (KS)

Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri (KS)
O nurlu kaynaklar ki, bir zamanlar doğu ile birlikte bütün insanlığı aydınlatıp; aynı zamanda Ehl-i Kitaba da ışık olan eserler vermiştir.” (Carl Vett’in, “Bir Dervişhaneden İzlenimler” adlı eserinde Mahmut Hüdayi Hazretleri için söylediklerinden…)(Seltsam Erlebnisse in einem Dervischkloster Heitz . Co. Strasburg 1931)
Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri (KS), 1600′lü yıllarda yaşamış ve devrinin ilimlerini üstün zeka ve yeteneği ile kısa zamanda öğrenmişti. Daha sonra Anadolu’da, dönemin ünlü kadılarından Nasırzade’nin yanında çalışmaya başladı. Bir müddet sonra Sultan II. Selim’in yaptırdığı Sultan Selim Medresesi’ne Müderris (Profesör) olarak atanan Nasırzade ile birlikte, ona yardımcı olarak 28 yaşında Edirne’ye gitti. Daha sonraları da Mısır, Şam kadılıklarında ona eşlik etti. Mısır’da iken Kerimeddin Halveti Hazretleri ile tanışarak onun sohbetlerinde bulundu.
Bursa Kadılığı ve Şeyh Üftade Hazretleri ile Tanışmaları
1573 yılında Bursa Kadılığı’na ve Ferhadiye Medresesi’ne Müderris (Profesör) olarak tayin edildi. Burada üç senelik bir hizmetten sonra 1576 yılında Üftade Hazretleri ile tanıştı ve onun öğrencisi oldu. Üftade Hazretleri’nin emriyle, İstanbul’a, Üsküdar’a geldi. Bu sırada 93 yaşında olan Üftade Hazretleri 1580 yılında vefat etti.
Üsküdar’da irşad hizmetlerine başlayan Hüdayi Hazretleri (KS), naip (savcı yardımcısı) olarak başladığı meslek hayatında edindiği mal ve mülkün büyük bir bölümünü Allah yolunda dağıtarak infak etmişti. Hayatının tamamını da bu şekilde geçirmişti. Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri (KS) kendini, Kuran ahlakını yaşamaya ve güzel ahlakın yaşanması, yayılması için adamıştı. Malını ihtiyaç sahiplerine vermesi ve Allah için harcaması da yine Kuran’da Rabbimiz’in emir ve tavsiyesi olması dolayısıylaydı.
Yüce Rabbimiz Kuran’da şöyle buyurmaktadır:
Mallarını Allah yolunda infak edenler, sonra infak ettikleri şeyin peşinden başa kakmayan ve eziyet vermeyenlerin ecirleri Rableri Katındadır, onlara korku yoktur ve onlar mahzun olmayacaklardır. (Bakara Suresi, 262)
Hüdayi Hazretleri (KS), 1593 yılında Fatih Camii’nin Cuma Vaazlığı, Tefsir Alimliği, Hadis Alimliği görevlerini üstlendi. Yaklaşık 7 yıl bu görevi yerine getirdikten sonra Üsküdar İskelesi’ndeki Mihrimah Sultan Camii’nde vaizlik görevini sürdürmüştür.
Büyük mürşid, uzun yıllar inananlara Allah’ın rızasını kazanmanın yollarını göstermiş, Kuran ahlakının tesis edilmesi için büyük çaba harcamıştır. Üsküdar’a yerleştikten sonra ömrünün sonuna kadar buradan ayrılmamış ve bu yüzden ona isminin sonuna ek olarak “Üsküdari” denilmiştr.
Hüdayi Hazretleri (KS), 1628 yılının Ekim ayında vefat etti. Türk İslam tarihinin en büyük mürşitlerinden biri olan Mürşid-i Kamil Seyyid Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri (KS), Üsküdar’daki medresesinin yanında bulunan türbelerine defnedildi.
Hüdayi Hazretleri (KS)’nin Tebliği
Osmanlı’nın yükselişten yavaş yavaş duraklama dönemine doğru geçtiği bir devirde yaşayan Hüdayi Hazretleri (KS), bir yandan sultanların adil, gayretli ve maneviyat bakımından güçlü olmaları için büyük gayretler göstermiş; bir yandan da birtakım kargaşada bunalan devlet görevlilerinin ve halkın Kuran ahlakına uygun yaşamaları ve Allah için sabretmeleri gerektiğini anlatmıştır.
Hüdai Hazretleri (KS), yaptığı tebliğ yoluyla, halktan sultanlara kadar geniş bir etki alanı oluşturmuştu. Döneminin padişahları olan III. Murat, I. Ahmet ve II. Osman’a öğütler verdi. Onları, halka en adil şekilde davranmaları ve yaptıkları her işin Kuran ahlakına uygun olması konusunda hep uyardı. IV. Murat’a kendi elleriyle saltanat kuşağı giydirdi, Ferhat Paşa ile bizzat Tebriz Seferi’ne katıldı.
Hüdai Hazretleri (KS) vefat ettiğinde, yetiştirdiği yüzlerce öğrencisi ve birçok eseriyle, Anadolu ve Balkanlar’da İslam’ın güzellikleri ve Kuran ahlakının tesis edilmesi konusunda derin etkiler bıraktı. Bu etki günümüzde hala sürmekte; yurdun her yöresinden öğrenciler, Aziz Mahmut Hüdayi Vakfı bünyesinde oluşturulan kültür merkezinde onun manevi hayatı ve eserlerini inceleme fırsatı bulmaktadırlar. Bu vakıf, halen birçok ilim, fikir ve sanat adamı yetiştirmektedir.
Aziz Mahmut Hüdayi Hazretleri (KS), herşeyin ve her olayın Allah’ın insanlara göstermiş olduğu görüntüler olduğunu anlatmış ve kendisi de buna göre yaşamıştı. Eserlerinde, şiirlerinde ve mektuplarında bu açıkça görülmektedir.
Arapça ve Türkçe otuz eseri vardır. Eserlerinde, Kuran ayetlerinin açıklaması, ahlaki faziletler, Allah’a ve peygamberlere karşı olan sevgi ve saygı gibi temel konuları ele almıştır.
Bu makale, İlmi Mercek Dergisi 05. sayı (Kasım 2004) 46. sayfada yayınlanmıştır.
http://ilmimercek.net/index.php?Pg=Publish&Journal=%C4%B0lmi%20Mercek&Number=05